حدود شرح خدمات در قراردادهای EPC

در قراردادهای EPC شرح و موضوع تعهدات و به عبارت دیگر حدود خدمات، جامع بوده و شامل طراحی و مهندسی، تامین کالا و تجهیزات و ساخت و نصب بصورت توأم میشود. در صورتی که در قراردادهای سهعاملی، طراحی توسط مهندس مشاور انجام میگردد و پس از آن، خدمات تأمین کالا و تجهیزات و اجرا و نصب به یک یا چند پیمانکار واگذار میشود. در ضمن، چنانچه جهت حصول هدف از پیش تعیین شدهی پروژه، خدماتی بیش از آنچه در قرارداد پیشبینی شده است نیاز باشد، انجام آن بعهده پیمانکار خواهد بود. در مقابل، در قراردادهای سه عاملی، هر پیمانکار صرفاً در محدوده خدمات تعریف شده مسئول بوده و چنانچه خدمات دیگری، بجز خدمات تعریف شده برای پیمانکار جهت حصول هدف پروژه نیاز باشد، این خدمات در حدود مسؤولیت کارفرما خواهد بود.
مسؤولیّتها و کیفیت کارهای انجام شده
با توجه به اینکه در قراردادهای EPC، طراحی با پیمانکار بوده و نظارت بر پروژه نیز حداقل است، پیمانکاران سعی مینمایند با طراحیهای مقرون به صرفه، حداقلهای نیازهای پروژه را برآورده نمایند. با این حال، بر طرف کردن نقصهای پروژه مطابق قرارداد و دستورالعملهای تعریف شده در آن، برای یک مدت معین به عهده پیمانکار خواهد بود. در قراردادهای سهعاملی با توجه به اینکه طراحی به عهده مهندس مشاور بوده و نظارت بر اجرای صحیح آن نیز در حدود خدمات مهندس مشاور گذارده میشود، قاعدتاً کیفیت نهایی پروژه بالاتر میباشد، لیکن در صورت نقص و یا وجود اشتباه در طراحیها، مسؤولیت عمدهای متوجه پیمانکار نمی باشد.
در قراردادهای پیمانکاری از جمله در قراردادهای EPC، مسؤولیتهای ناشی از ریسکهای پروژه بصورت شرط ضمن عقد تعیین میگردد. ولی نوع و میزان مسؤولیتهای ناشی از ریسک، در فرم قراردادهایEPC تدوین شده توسط اتحادیهی فیدیک، با قراردادهای متعارف و سهعاملی تفاوت جدی دارد.
مسؤولیّت در قرارداد پیمانکاری تابع نحوهی تخصیص ریسک بین طرفین قرارداد است در اینجا، منظور از قرارداد پیمانکاری، هر نوع قرارداد پیمانکاری از قبیل سه عاملی، EPC و نظایر آن میباشد. به عبارت دیگر، در یک قرارداد پیمانکاری فارغ از نوع آن، پذیرش میزان ریسک توسط طرفین تعیین کننده میزان مسؤولیت پیمانکار و کارفرما خواهد بود . بنابراین مقولهی ریسک در قراردادهای پیمانکاری صرفاً یک موضوع مدیریتی، اقتصادی یا استراتژیک نبوده بلکه به علت نقش آن در تعیین حدود مسؤولیتها، دقیقاً موضوعی است که با تعهدات طرفین ارتباط تنگاتنگ داشته و مرتبط با ابعاد حقوقی پیمان میباشد.
در قراردادهای EPC، اکثر ریسکهای پروژه به نسبت قراردادهای سه عاملی و متعارف متوجه پیمانکار میباشد. به تبع این موضوع، در قراردادهای EPC کنترل و نظارت کارفرما بر پروژه در مقایسه با قراردادهای سه عاملی ناچیز است. البته باید به این نکته نیز توجه نمود که بین ضوابط ملی و بینالمللی در زمینهی تخصیص ریسک و تقسیم مسؤولیتهای کارفرما و پیمانکار در قراردادهای EPC تفاوتهای اساسی وجود دارد که توضیحات بیشتر در این زمینه در مباحث آتی ارائه خواهد شد.
در مقابل، در قراردادهای سهعاملی، معمولاً ریسکهای پروژه به توازن بین طرفین تقسیم میگردد. بنابراین همانطور که بیان شد، قیمت پروژه های EPC با توجه به پذیرش ریسکهای بیشتر، قاعدتاً بالاتر از پروژهها با مجموع همان حدود خدمات، در قراردادهای سه عاملی است. ولی گاهی مشاهده میشود که قیمت برخی از پروژههای EPC نسبت به قراردادهای سه عاملی با موضوع خدمات یکسان یا مشابه پایینتر میباشد؛ پاسخ منطقی به این موضوع بدون در نظر گرفتن استثنائات و حالاتی که در آنها پیمانکار میخواهد تا با ارائه قیمت غیرواقعی و با وجود تحمل ضرر احتمالی برنده مناقصه شود، این نکته خواهد بود که پروژههای مذکور علیرغم موضوعات مشابه دارای شرح و موضوع تعهدات یا به عبارت دیگر حدود خدمات یکسان نمیباشند، که مهمترین دلیل آن، تعیین حدود خدمات تفصیلی در پروژه های EPC توسط پیمانکار به عنوان یک ذینفع اصلی قیمت در مقابل قراردادهای سه عاملی که تعیین کننده حدود خدمات تفصیلی، مهندس مشاوری می باشد که معمولاً از ذینفعان اصلی در مبحث کیفیت خدمات خواهد بود و نه قیمت پروژه. بنابراین مهندس مشاور سعی خواهد نمود با قانع کردن کارفرما نسبت به افزایش کیفیت تجهیزات و افزایش طول عمر بهرهبرداری پروژه گام بردارد که این موضوع موجب افزایش قیمت پروژه میگردد و با توجه به اینکه در قراردادهای سه عاملی معمولاً پیمانکاران بر اساس احجام کاری نسبت به دریافت حق الزحمه مبادرت مینمایند، مخالفتی با گسترش این دیدگاه نخواهند داشت ولی در پروژههای EPC با توجه به مقطوع بودن قیمت پروژه، پیمانکاران در مقابل هر گونه افزایش قیمت پروژه مقاومت خواهند نمود.